فصل بیستم
توسعه علوم طبیعی و فلسفه بورژوائی واپسین:
فیزیک، بیولوژی، روانشناسی
جان ارپن بک
اولریش روزه برگ
برگردان شین
میم شین
پیشکش به
هوشنگ قربان
نژاد
بخش دوم
فیزیک
ادامه
29
·
کانت اگرچه با سؤالش راجع به شروط
امکان کسب دانش تجربی، توجه را به پیش شرط های معرفتی ـ نظری مکانیک کلاسیک (مکانیک
نیوتونی) جلب کرد، او اما همزمان، با
اپریوریسمش، امکان ناب پرداخت دیالک تیکی به روند فیزیکی شناخت را محدود ساخت.
·
مراجعه کنید به اپریوری (ماورای
تجربی)، اپریوریسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
30
گئورگ ویلهلم فریدریش هگل
(1770 ـ1831)
آثار هگل به 14 بخش طبقه بندی می شود:
آثار آغازین (جوانی)
آثار انتقادی ینا
طرح های سیستمی ینا
فنومنولوژی روح
منطق (کوچک و بزرگ)
فلسفه طبیعت
روح سوبژکتیو
روح اوبژکتیو
(خطوط اصلی فلسفه حقوق)
فلسفه تاریخ
آثار مربوط به سیاست روز
فلسفه هنر
فلسفه مذهب
فلسفه و تاریخ فلسفه
دایرة المعارف
علوم فلسفی
·
دیالک تیک (ایدئالیستی) هگل ـ قبل
از همه ـ به دلیل وجود گشتاورهای اسپکولاتیو (مبتنی بر گمان ورزی) در طبیعتفلسفه اش،
به درد فیزیکدانان برای حل جمود متافیزیکی ماتریالیسم مکانیکی نمی خورد.
31
فریدریش ویلهلم یوزف شلینگ
(1775 ـ 1854)
فیلسوف و نماینده اصلی ایدئالیسم آلمانی
·
گمان ورزی های طبیعتفلسفی شلینگ در
پژوهش فیزیکی به اندازه گمان ورزی های طبیعتفلسفی هگل، بی تأثیر نماندند.
32
·
آنها صرفنظر از استثنائاتی از قبیل
ریتر، اوشتد و غیره، قبل از همه، طالب جستجوی آلترناتیوی (بدیلی) برای روش فیزیکی پژوهشِ
بنیانگذاری شده توسط گالیله و نیوتون بوده اند و به طرز نیرومندی در انتقادات ایراسیونالیستی
ـ فلسفه حیاتی از فیزیک مؤثر بوده اند تا در توسعه خلاق خود فیزیک.
33
·
با انقلاب صنعتی در نیمه دوم قرن
19 و توسعه توفانی نیروهای مولده تا ورود کاپیتالیسم به مرحله امپریالیستی اش،
ریاضیات و رشته های مختلف علوم طبیعی و فنی توسعه عظیمی یافتند.
34
·
روند پژوهشی عمدتا معطوف (سمت
گرفته) به ارزیابی عملی معارف علمی، به
تقویت موضع گیری های امپیریستی منجر شد و زمینه تغذیه لازم را برای (میکروب های) فلسفیدن پوزیتیویستی پدید آورد.
·
مراجعه کنید به امپیریسم (تجربه
گرائی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
35
·
حتمیت معارف و اثبات پذیری آنها به
آرمان (ایدئال) علمی بدل شد که برای گمان ورزی، تره حتی خرد نمی کرد.
·
حتی به تئوری های انتزاعی ـ به
انحای مختلف ـ تهمت گمان ورزی زده شد.
·
اگرچه در بسیاری از عرصه ها ضرورت
تئوری های سنتزگر را نمی شد، رد کرد.
36
·
فلسفه حیات به یاری پوزیتیویسم شتافت:
·
مکمل فلسفی به دعاوی فلسفی ـ جهان
بینانه ی معطوف به مفیدیت معارف «پوزیتیو» در سیستم های فلسفه حیاتی ـ ایراسیونالیستی
(خردستیز) عرضه شد که بازتاب روحیه سقوط بورژوازی به قدرت رسیده و یا بازتاب روحیه
سقوط در اقشار معینی از بورژوازی بود و به معنی پوشاندن جامه جهان بینانه بدان روحیه
بود.
37
·
اهمیت و نفوذ عمارت فلسفی تشکیل
یافته از این طریق را اما دیگر نمی شد با معیارهای روشنگری فرانسه و انگلیس و یا فلسفه
کلاسیک بورژوائی آلمان، سنجید.
38
·
ضمنا پارسنگ علوم طبیعی که به
عنوان بخشی از فرهنگ و تمدن بورژوائی تلقی می شد و تکنیک (فن) بسیار بزرگ بود.
39
·
نیمه دوم قرن 19، بلحاظ عمارت های
فکری ـ فلسفی بورژوائیِ بزرگ یکپارچه، فقیر بود.
40
·
بویژه علمای علوم طبیعی که سودای
تعمیق تئوریکی در سر داشته اند، مسئله را به همین سان دیده اند.
·
اگرچه آنها ـ قاعدتا ـ در رهایش از
گمان ورزی های طبیعتفلسفی هگل، جز نقص ندیده اند.
41
·
این علمای علوم طبیعی برای فراخوان
به «برگشت به کانت» که توسط نئوکانتیانیسم معطوف به علوم طبیعی و ریاضی صورت می
گرفت، گوش شنوا داشته اند.
·
مراجعه کنید به کانتیانیسم، نئوکانتیانیسم
در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
42
·
بسیاری از بحث های معرفتی ـ نظری ـ
متدئولوژیکی در نقطه عطف قرن 19 تحت لوای نئوکانتیانیسم بوده اند.
·
مراجعه کنید به تئوری شناخت در
تارنمای دایرة المعارف روشنگری
43
·
تقلیل فلسفه به تئوری شناخت اما
هنوز کافی نبود تا در پایه جهان بینانه ماتریالیسم مکانیکی چنان لرزه ای در افتد که
که برنامه پژوهش فیزیکی درخور با آن، یعنی تقلیل فیزیک نهایتا به مکانیک، بطور جدی
زیر علامت سؤال برده شود.
44
·
برای زیر علامت سؤال بردن تقلیل
فیزیک نهایتا به مکانیک، تکانه های فیزیکی زیر لازم بودند:
الف
·
کشف رادیو اکتیویته
ب
·
کشف اشعه ایکس (رونتگن)
پ
·
کشف تغییر پذیری جرم الکترونی در
وابستگی به سرعت
ت
ماکس پلانک
(1858 ـ 1947)
فیزیک دان مهم آلمانی
(فیزیک نظری)
مؤسس فیزیک کوانتومی
کاشف کوانتوم تأثیر پلانکی
برنده جایزه نوبل برای فیزیک (1919)
·
کشف کوانتوم تأثیری پلانک
ث
·
فرضیه تشعشع پلانک و غیره
45
·
اما برای گذار از بسیاری از معارف فیزیکی
تجربی و نظری جدید به استراتژی پربار پژوهش، می بایستی بر پایه جهان بینانه ی تنگ
گشته ی برنامه پژوهش فیزیکی غالب آمد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر