سیری در شعری از مهدی اخوان ثالث (90)

 

مهدی اخوان ثالث

(1307 ـ 1369)

آواز چگور

از این اوستا

(1344)

ویرایش و تحلیل از

ربابه نون

  

·        وقتی که شب هنگام، گامی چند دور از من

·        نزدیک دیواری که بر آن تکیه می زد بیشتر شب ها

·        با خاطر خود، می نشست و ساز می زد مرد

·        و موج های زیر و اوج نغمه های او

·        چون مشتی افسون در فضای شب رها می شد ،

·        من خوب می دیدم، گروهی خسته از ارواح تبعیدی

·         در تیرگی ـ آرام ـ از سویی به سویی راه می رفتند

·        احوال شان از خستگی می گفت، اما هیچ یک، چیزی نمی گفتند

·        خاموش و غمگین کوچ می کردند

·        افتان و خیزان، بیشتر با پشت های خم

·        فرسوده زیر پشتواره ی سرنوشتی شوم و بی حاصل

·        چون قوم مبعوثی برای رنج و تبعید و اسارت، این ودیعه های خلقت را همراه می بردند

·        من خوب می دیدم که بی شک از چگور او

·        می آمد آن اشباح رنجور و سیه، بیرون

·        وز زیر انگشتان چالاک و صبور او.

·        بس کن، خدا را، ای چگوری، بس

·        ساز تو وحشتناک و غمگین است

·        هر پنجه کانجا می خرامانی

·        بر پرده های آشنا با درد،

·        گویی که چنگ ام (مرا چنگ)  در جگر می افکنی، این است

·        که ام (که مرا)  تاب و آرام شنیدن نیست

·        این است.

·        در این چگور پیر تو، ای مرد، پنهان کیست؟

·        روح کدامین شوربخت دردمند ایا

·        در آن حصار تنگ زندانی است؟

·        با من بگو،  ای بینوا ی دوره گرد، آخر

·        با ساز پیرت این چه آواز، این چه آیین ست؟

·        گوید چگوری:

·        « این نه آواز است، نفرین است

·        آواره ای آواز او چون نوحه یا چون ناله ای از گور،

·        گوری از این عهد سیه دل، دور

·        اینجا ست

·        تو چون شناسی، این

·        روح سیه پوش قبیله ی ما ست

·        از قتل عام هولناک قرن ها جسته

·        آزرده و خسته

·        دیری است در این کنج حسرت مأمنی جسته

·        گاهی که بیند زخمه ای، دمساز و باشد پنجه ای، همدرد

·         خواند رثای عهد و آیین عزیزش را
غمگین و آهسته«

·        اینک، چگوری لحظه ای خاموش می ماند

·        و آنگاه می خواند:

«شو تا بشو گیر، ای خدا، بر کوهسارون

می باره بارون، ای خدا، می باره بارون

از خان خانان، ای خدا، سردار بجنورد
من شکوه دارم، ای خدا، دل، زار و زارون

آتش گرفتم، ای خدا، آتش گرفتم

شش تا جوونم، ای خدا، شد تیر بارون

ابر بهارون، ای خدا بر کوه نباره

بر من بباره، ای خدا، دل، لاله زارون»

·         بس کن خدا را، بی خود ام کردی

·        من در چگور تو صدای گریه ی خود را شنیدم، باز

·        من می شناسم، این صدای گریه ی من بود.

·        بی اعتنا با من

·        مرد چگوری همجنان سرگرم با کارش

·        و آن کاروان سایه  و اشباح

·        در راه و رفتارش

پایان

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ادامه دارد.