سیری در سخنی از سیمین بهبهانی (4)

 

تحلیلی از

 مسعود بهبودی

پیشکش

به

فاطمه مدرسی تهرانی 

(سیمین فردین) 

(١٣۲٧ ـ ۱۳۶۸) 

مترجم

 نویسنده

فوق لیسانس حسابداری

کارمند شرکت نفت

توده ای

در تهران به دنیا آمد

۴۰  سال بعد

در اوین تهران تیرباران شد.

   

زیادی خوب بودن، خوب نیست

زیادی که خوب باشی، دیده نمی شوی

می شوی مثل شیشه ای تمیز

کسی شیشه ی تمیز را نمی بیند

همه به جای شیشه، منظره ی بیرون را می بینند

·        فاجعه عظیم در قاموس سیمین بهبهانی این است که سوبژکت دیده نشود و منظره موجود در آن سوی سوبژکت دیده شود.

·        وقتی از سوبژکتیویسم معرفتی سخن می رود، به همین دلیل است.

·        برای نمایندگان سوبژکتیویسم معرفتی، سوبژکت تعیین کننده است.

·        آنها دیالک تیک سوبژکت شناخت ـ اوبژکت شناخت را وارونه می کنند.

·        چون نقش تعیین کننده را در این دیالک تیک، از آن سوبژکت شناخت می پندارند.

·        در حالیکه محتوای شناخت نه در سوبژکت شناخت، بلکه در اوبژکت شناخت است.

·        برای شناخت سیب باید به بررسی خود سیب پرداخت و نه به بررسی کارنده و چیننده و خرنده و خورنده و بوینده سیب.

·        سیبیت سیب در خود آن است.

·        در مولکول های شیمیائی سیب است.

1

کسی شیشه ی تمیز را نمی بیند

همه به جای شیشه، منظره ی بیرون را می بینند

·        از همین جمله سیمین، بیگانگی او با تفکر مفهومی آشکار می گردد.

·        اگر سیمین لبی از چشمه دیالک تیک تر کرده بود، می دانست که در طبیعت و جامعه، دیالک تیک سیستم ـ ساختار ـ فونکسیون حاکم است:

·        ساختار هر سیستم (شیشه)  متناسب با فونکسیون آن سیستم است.

·        فونکسیون شیشه نشان دادن مثلا منظره موجود در ورای پنحره خانه است.

·        تمیزی شیشه به پرفکسیون (کمال و تکمیل) فونکسیون آن منجر می شود.

·        تمیزی شیشه نه چیزی منفی، بلکه بر عکس، مثبت است.

2

کسی شیشه ی تمیز را نمی بیند

همه به جای شیشه، منظره ی بیرون را می بینند

·        در این جمله ضمنا بینش فرمالیستی سیمین آشکار می گردد.

·        اگر به جای شیشه سوبژکت بگذاریم، بینش فرمالیستی او اشکارتر می گردد:

·        برای سیمین و بخش اعظم روشنفکریت کشور عه «هورا»، فرم و نمود چیزها، پدیده ها، سیستم ها و روندهای هستی تعیین کننده است و نه محتوا و ماهیت آنها.

·        اگر کسی خیلی زور بزند و سوبژکت را (شیشه را) ببیند، فرم و نمود و ظاهر آن را می بیند و نه محتوا و ماهیت و ذات آن را.

·        این فرمالیسم تهوع انگیز تار و پود شعر کشور عه هورا را به گند کشیده است.

·        تمام هم و غم و فکر و ذکر شعرای فئودالی، تجلیل و تقبیح قد و قامت و روی و موی و بوی و خوی و نشست و برخاست سوبژکت است.

·        کسی کمترین دغدغه ای از بابت محتوا و ماهیت سوبژکت مورد نظر ندارد.

·        در ایده ئولوژی بورژوازی واپسین نیز همین فرمالیسم تهوع انگیز یکه تاز لامنازع میادین جهان است.

·        به همین دلیل است که سالانه میلیاردها دلار صرف تغییرات فرمال و صوری می شود.

3

ولی وقتی شیشه کمی بخار بگیرد

وقتی کمی منظره ی بیرون را بد نشان دهد

همه آن را می بینند

همه سعی می کنند تمیزش کنند

·        از همین جمله، ساده لوحی شاعره کشور عه هورا آشکار می گردد:

·        سیمین اصلا معنی سخنان خود را نمی قهمد:

·        چون تمیز کردن شیشه به قول خود سیمین، که به خاطر مبارک خود شیشه نیست.

·        تمیز کردن شیشه برای دیدن منظره واقع در ورای شیشه است.

·        اگر سیمین ساده لوح و ظاهربین و عوام واره نبود، به این مسئله پی می برد و برای تر و تمیز کردن شیشه ارزش تعیین کننده قایل نمی شد.

·        در آن صورت می دانست که شیشه به خاطر فونکسیونش مورد توجه قرار می گیرد و نه به خاطر جمال مبارکش.

·        مهم برای نظافتچی شیشه، منظره است و نه خود شیشه.

·        مهم فونکسیونی است که شیشه و سوبژکت به عهده دارد.

·        اگر عیاشی برای عکس و رقص طعمه ای لایک می زند، به  عکس و رقص او که لایک نمی زند، به طمع فونکسیونی لایک می زند که در طعمه گمان می برد.

4

ولی وقتی شیشه کمی بخار بگیرد

وقتی کمی منظره ی بیرون را بد نشان دهد

همه آن را می بینند

همه سعی می کنند تمیزش کنند

·        اگر کسانی لخت می شوند و آخوندی را و یا سیاستمدار چلقوزی از قبیل سرکوزی و برلسکونی و کلینتون و غیره را تر و تمیز می کنند و حوایج غریزی شان را بر آورده می سازند، نه به خاطر خود آنها، بلکه به خاطر فونکسیونی است که اجامر در جامعه دارند.

·        به خاطر امکاناتی است که اجامر در اختیار دارند.

·        اجامر در بهترین حالت وسیله اند، ابزار اند، نردبام اند.

·        قدرت و ثروت است که اجامر را سکسی کرده است.

·        اگر سلب قدرت و ثروت شوند، حتی سگ ولگردی اعتنائی به آنها نخواهد داشت.

ادامه دارد.