سیری در سخنی از سیمین بهبهانی (2)

تحلیلی از 

مسعود بهبودی

پیشکش

به

 فاطمه مدرسی تهرانی  

(سیمین فردین)  

(١٣۲٧ ـ ۱۳۶۸)  

مترجم

 نویسنده

فوق لیسانس حسابداری

کارمند شرکت نفت

توده ای

در تهران به دنیا آمد

۴۰  سال بعد

در اوین تهران تیرباران شد.

سیمین بهبهانی

زیادی خوب بودن، خوب نیست 
زیادی که خوب باشی، دیده نمیشوی
می شوی مثل شیشه ای تمیز 
کسی شیشه ی تمیز را نمی بیند 
همه به جای شیشه، منظره ی بیرون را می بینند
ولی وقتی شیشه کمی بخار بگیرد
وقتی کمی منظره ی بیرون را بد نشان دهد 
همه آن را می بینند 
همه سعی می کنند تمیزش کنند

زیادی خوب بودن، خوب نیست 
زیادی که خوب باشی، شکننده تر می شوی
با هر قدرناشناسی دلت ترک بر می دارد
می شکند 
تکه های شکسته را در دستانت می گیری 
نگاه می کنی به نتیجه ی زیادی خوب بودنت
زیادی خوب بودن خوب نیست

پایان

·        ما برای تأمل روی این سخن سیمین بهبهانی، نخست آن را تجزیه و بعد تحلیل می کنیم:  

1

زیادی خوب بودن، خوب نیست

·        بخش اعظم روشنفکران عیران، کمترین آشنائی با تفکر مفهومی ندارند.

·        یکی از نمونه های بارز آن همین سیمین بهبهانی است:  

2

زیادی خوب بودن، خوب نیست 
 

·        منظور سیمین بهبهانی از مفهوم «خوبی» و «خوب بودن» چیست؟

·        خوبی، خیر و یا نیکی یکی از  مفاهیم اتیک و یا اخلاق است.

·        خوبی ویا نیکی اخلاقی همیشه باید به شرح زیر درنظر گرفته شود:

الف

·         در محتوا و تأثیرگذاری اش

ب

·        بمثابه جنبه ای در وابستگی به توسعه (تکامل)  اجتماعی واقعی

ت

·        بمثابه جنبه ای در وابستگی به مبارزه بر سر پیشبرد منافع اجتماعا تعیین شده ی گروه های اجتماعی مختلف.

3

·        از این رو، هر خیر و نیکی اخلاقی حاوی محتوای مشخص، تاریخی و طبقاتی معینی است.

4

·        خیر و نیکی «درخود» با معنای ماورای تاریخی و مطلق، وجود ندارد.

5

·        به قول انگلس:

الف

·        «تصورات مربوط به خیر و شر از ملتی تا ملتی دیگر، از عصری تا عصری دیگر چنان عوض شده اند، که گاهی حتی به ضد یکدیگر بدل شده اند.

ب

·        ولی اگر کسی ادعا کند که خیر، شر نیست و شر، خیر نیست،  اگر خوب و بد و یا خیر و شر را با هم مخلوط کند، آنگاه فاتحه اخلاقیت (مورالیته) خوانده می شود و هرکس می تواند، هرچه دلش می خواهد بکند و یا نکند.

ت

·        مسئله اما به این سادگی ها نیست.

·        اگر مسئله به این سادگی ها می بود، آنگاه دیگر دعوا و مرافعه  بر سر خیر و شر صورت نمی گرفت و هرکس می توانست بداند که چه چیزی خیر است و چه چیزی، شر.

                                                            

پ

·        قضیه امروز از چه قرار است؟

·        امروز برای ما کدامین اخلاق موعظه می شود؟

1

·        اخلاق امروزی در وهله اول اخلاق فئودالی ـ مسیحی است.

2

·        در جوار آن، اخلاق مدرن بورژوائی قرار دارد.

3

·        علاوه بر آندو، اخلاق آتی پرولتری نیز وجود دارد.

ث

·        اکنون سؤال این است که کدامیک از اینها را باید اخلاق حقیقی محسوب داشت؟

ج

·        باید گفت که هیچکدام از آنها حاوی اعتبار مطلق نیست.

ح

·        اما بی تردید، اخلاقی حاوی بیشترین و ماندگارترین عناصر خواهد بود، که درعصرحاضر طرفدار تحول وضع موجود باشد، یعنی طرفدار آینده باشد، یعنی پرولتری باشد.»

·        («کلیات مارکس و انگلس»، جلد 20، ص 86)  

6

زیادی خوب بودن، خوب نیست 

·        حالا جفنگیت سخن سیمین بهبهانی آشکار می گردد.

·        منظور سیمین دراین سخن کدام استنباط از مقوله اخلاقی «خوبی» و یا خیر است؟

·        آیا سیمین می داند که خودش کدام خوبی اخلاقی را نمایندگی می کند؟

·        اصلا حرف دهن خود را می داند؟

·        آیا منظور او از «خوبی»، همان است که اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی در هر مسجد و منبر و محراب و رسانه نمایندگی می کنند؟

7

زیادی خوب بودن، خوب نیست.

·        یکی از بدبختی های سکنه کشور عه «هورا» از خود بیگانگی به معنی وسیع کلمه است:

·        سؤال ناقابل اکنون این است که مثلا سیمین و امثال او و یا کسانی که این سخن او را تهیه، تکثیر و توزیع می کنند، «زیادی خوبند» و از «افراط و زیاده روی در خوب بودن» پشیمانند و اکنون در ملأ عام، توبه می کنند و می خواهند اندازه نگهدارند؟

ادامه دارد.

---