سیری در حماسه داد (106)

اثری از فرج الله میزانی (جوانشیر)

(از قربانیان قتل عام زندانیان سیاسی در سال 1367)

سرچشمه

 راه توده  

ویرایش از شین میم شین

فصل نهم

زن و عشق در شاهنامه

·        شاهنامه در عین این که یک اثر سیاسی – تاریخی است، جای بالنسبه زیادی به مناسبات زن و مرد، عروسی ها و عشق بازی ها داده و چندین رمان بزرگ عشقی را نیز در بر گرفته است.

·        منظور فردوسی از پرداختن به این مسائل چه بوده است؟

·        فردوسی مناسبات زن و مرد را از چه زاویه ای مطرح کرده است؟

1

·        متاسفانه تاکنون این سئوال ذهن پژوهشگران را به خود مشغول نکرده و داستان های عشقی شاهنامه بیشتر «گریز» های عاشقانه تلقی شده اند که چندان هم به اصل کتاب مربوط نیستند.

2

·        در حالی که همه داستان های شاهنامه با اندیشه اصلی راهنمای آن پیوند ارگانیک دارند و در خدمت آن اند.

3

·        شاهنامه گلچینی از حوادث و روایات پراکنده نیست.

·        شاهنامه اثری منسجم و هدفمند است.

4

·        اگر فردوسی داستانی را در آن وارد کرده، میان این داستان و محتوای کلی کتاب رابطه ای جدی برقرار کرده است.

5

·        حتی داستان «اکوان دیو» که جدا از متن می نماید، به هر صورت به محتوای کلی کتاب جوش خورده است.

6

·        بی تردید یکی از اهداف فردوسی جمع آوری داستان های باستانی بوده و لذا بسیاری از قصه های نوشته و ننوشته را مبنای کار خود قرار داده است.

·        ولی فردوسی بسیاری از داستان های باستانی را که همان وقت در دسترس داشته، نیاورده و از انواع روایت های موجود، روایت معینی را برگزیده و هر داستان را در متن حوادث جا داده و با محتوای کلی کتاب به وحدت رسانده است.

7

·        برای انجام همه این کارها باید معیار و منطقی در کار باشد.

8

·        به نظر ما معیار گزینش داستان های عشقی و منطقی که آن ها را با محتوای کلی شاهنامه پیوند می دهد، بینش سیاسی فردوسی است.

9

·        مناسبات زن و مرد در شاهنامه، مجزا از مجموعه حوادث نیست.

·        بلکه آئینه ای است که جوانب ناشناخته و یا کم شناخته ای از سیمای قهرمانان را منعکس کرده و ما را به درک کامل تر آنان هدایت می کند.

10

·        خصوصیت درونی مردان در رابطه با زنان، بهتر نمایان می شود.

·        رابطه زن و عشق در شاهنامه با اندیشه اصلی آن، یعنی نبرد داد بر ضد بیداد، در پیوند است

11

·        داستان های عشقی شاهنامه به طور کامل در خدمت این اندیشه اند و بخشی از حماسه داد را تشکیل می دهند.

12

·        رابطه بیدادگران با زنان با رابطه دادگران با زنان تفاوت ریشه ای و رادیکال دارد.

الف

·        بیدادگران در این  رابطه نیز بیدادگرند.

ب

·        حماسه آفرینان در عرصه عشق نیز بزرگوار و سرافرازند.

13

·        عشق در شاهنامه فرمی از تبیین هنری و عاشقانه حماسه داد است.

ادامه دارد.