شعر نیما یوشیج در آئینه سیاوش کسرائی (14)

نیمایوشیج  
(1274 ـ 1338)
تحلیل واره ای از
گاف سنگزاد

14 
مفهوم «با سلیقه خویش» 
و با سلیقه خویش بر ستم بشورد و یا چراغش را در تک سیاهی ها فروزان نگاهدارد 
و به هر ترتیب چاره جوی روز بزرگ بماند.

·        سیاوش با مفهوم «به سلیقه خویش»، شورش نیما را شورشی نیمائی، شورشی خاص نیما تلقی می کند.

·        منظور سیاوش از این مفهوم چیست؟

1

·        هرکس خواه و ناخواه در دیالک تیک منفرد (خاص) و عام عمل می کند:

·        هرکس از سوئی به سلیقه خود (منفرد و خاص) و از سوی دیگر، بسته به شرایط عینی و ذهنی رئال (عام) بر ضد ستم می شورد.

2

·        شورش هم در داربست دیالک تیک عینی صورت می گیرد.

3

·         شورش نمایندگان طبقات اجتماعی واپسین (فاشیسم و فوندامنتالیسم)  از بیغوله های ایراسیونالیسم (خردستیزی) سر برمی کشد و سر در می آورد.

4

·        ما باید در روند تأمل بر روی تحلیل سیاوش به منظور حقیقی او پی ببریم.

15 
مفهوم «شورش بر ستم»   
و با سلیقه خویش بر ستم بشورد و یا چراغش را در تک سیاهی ها فروزان نگاهدارد 
و به هر ترتیب چاره جوی روز بزرگ بماند.

·        سیاوش احتمالا با به خدمت گرفتن مفهوم «شورش بر ضد ستم»، حقیقت امر بمراتب غنی تر از ستم ستیزی نیما را در مد نظر دارد.

1

·        مبارزه بر ضد ظلم و ستم ـ به مثابه محتوا ـ می تواند فرم های مختلفی داشته باشد.

2

·        ستم ستیزی نیما به نوعی عصیان بر ضد ستم سرشته است، به نوعی جنون انقلابی عجین شده است، جنونی که در قطعه تئودوراکیس تحت عنوان «زوربای یونانی» و یا در مصرعی از شعر طبری تحت عنوان «جنون قهرمانان عین عقل زندگی باشد»، تبیین می یابد:

·        زوربا می گوید:

·        «برای گسستن زنجیرها و رهایش، به جنون نیاز است!»

3

·        اصولا عمل انسانی در دیالک تیکی از عقل و جنون صورت می گیرد، روندی که گاه عقل دست بالا دارد و گه جنون.

·        ای کاش چنین نمی بود و جنون هرگز دست بالا نمی داشت!

16 
مفهوم  «فروزان نگاهداشتن چراغ»      
و با سلیقه خویش بر ستم بشورد و یا چراغش را در تک سیاهی ها فروزان نگاهدارد
و به هر ترتیب چاره جوی روز بزرگ بماند.

·        سیاوش مفهوم «فروزان نگاهداشتن چراغ» را در رابطه با مبارزه نیما بر ضد دروغ و سیاهی به خدمت می گیرد.

·        برای مبارزه بر ضد ظلمات باید هم چراغ خود را فروزان نگه داشت.

·        اما منظور سیاوش از این استعاره چیست؟

·        این استعاره را می توان با توسل به فانتزی خویش تفسیر کرد و از کسب بی امان آگاهی، از روشنگری علمی و انقلابی، از  پاسداری خلل ناپذیر از امید کوشا، از ژرفکاری خستگی ناپذیر و شناخت هرچه دقیقتر و بهتر جامعه و جهان، از تشکیل و حفظ و تقویت و تحکیم هسته و سازمان و حزب انقلابی توده ها سخن گفت، ولی برغم آن، نمی توان منظور حقیقی سیاوش را کشف و ابلاغ کرد.

17 
مفهوم  «در تک سیاهی» 
و با سلیقه خویش بر ستم بشورد و یا چراغش را در تک سیاهی ها فروزان نگاهدارد 
و به هر ترتیب چاره جوی روز بزرگ بماند.

·        اکنون صراحت بیشتری در مفهوم «فروزان داشتن چراغ» جاری می شود:

·        چراغ نیما باید در تک سیاهی ها ـ چه بسا ـ فروزان نگه داشته شود.

·        اعجاز انرژی مند و نیرومند کلام سیاوش در همین فرمولبندی های سنجیده او ست:

·        چراغ رهائی بخش باید در تک سیاهی ها فروزان نگه داشته شود.

·        در تک سیاهی ـ به همان سان که در تک دوات مرکب ـ غلیظ ترین سیاهی ته نشین شده است.

·        سیاوش با این مفهوم ساده از حدت و شدت اختناق و سرکوب و فشار حاکم بر جامعه پرده برمی دارد.

18
مفهوم  «چاره جوئی روز بزرگ» 

و با سلیقه خویش بر ستم بشورد و یا چراغش را در تک سیاهی ها فروزان نگاهدارد 
و به هر ترتیب چاره جوی روز بزرگ بماند.

·        سیاوش نیما را در بستر دیالک تیکی شورش بر ضد ستم و  فروزان نگه داشتن ضمنی چراغ به نیت چاره جوئی روز بزرگ تصور و تصویر می کند.

·         

·        روز بزرگ در قاموس سیاوش بی تردید طلوع آفتاب جهان افروز و پایان دادن به سیطره ظلمت است.

·        چراغ نیما، سمبل و نماد  تئوری انقلاب اجتماعی است و برای طلوع آفتاب جهان افروز صرفنظرناپذیر است.

·        روز بزرگ نیما، سمبل و نماد انقلاب اجتماعی است.

·        ·       

ادامه دارد.