سیری در شعر «آرش کمانگیر» از سیاوش کسرائی (1)

  آرش کمانگیر

(شنبه 23 اسفند 1337) 

تحلیل واره ای از 

شین میم شین

·         برف می بارد

·         برف می بارد به روی خار و خاراسنگ

·        کوه ها خاموش

·         دره ها دلتنگ

·         راه ها چشم انتظار کاروانی با صدای زنگ

·         

·        بر نمی شد گر ز بام کلبه ها دودی

·        یا که سوسوی چراغی، گر پیامی مان نمی آورد،

·         رد پا ها گر نمی افتاد روی جاده ها لغزان ،

·        ما چه می کردیم در کولاک دل آشفته دمسرد؟

·        آنک آنک کلبه ای روشن

·        روی تپه، روبروی من

·         در گشودندم

·        مهربانی ها نمودندم

·        زود دانستم که دور از داستان خشم برف و سوز

·        در کنار شعله ی آتش

·        قصه می گوید برای بچه های خود، عمو نوروز:

 

·        «گفته بودم، زندگی زیبا ست

·        گفته و ناگفته ای بس نکته ها کاینجا ست

·        آسمان باز

·         آفتاب زر

·        باغ های گل

·        دشت های بی در و پیکر

·        سر برون آوردن گل از درون برف

·        تاب نرم رقص ماهی در بلور آب

·         بوی عطر خاک باران خورده در کهسار

·         خواب گندمزارها در چشمه ی مهتاب
 

·        آمدن، رفتن، دویدن

·        عشق ورزیدن

·        در غم انسان نشستن

·        پا به پای شادمانی های مردم، پای کوبیدن

·        کار کردن، کار کردن

·         آرمیدن

·        چشم انداز بیابان های خشک و تشنه را دیدن

·         جرعه هایی از سبوی تازه آب پاک نوشیدن

·         گوسفندان را سحرگاهان به سوی کوه راندن

·        همنفس با بلبلان کوهی آواره، خواندن

·        در تله افتاده آهوبچگان را شیر دادن

·         نیمروز خستگی را در پناه دره ماندن
 

·        گاهگاهی

·        زیر سقف این سفالین بام های مه گرفته

·        قصه های در هم غم را ز نم نم های باران ها شنیدن

·         بی تکان گهواره رنگین کمان را

·         در کنار بام دیدن

·        یا شب برفی

·        پیش آتش ها نشستن

 

·        دل به رؤیاهای دامنگیر و گرم شعله بستن

·        آری آری زندگی زیبا ست

·         زندگی آتشگهی دیرینه پا برجا ست

·        گر بیفروزیش رقص شعله اش در هر کران پیدا ست

·        ورنه خاموش است و خاموشی گناه ما ست!»

·        پیر مرد آرام و با لبخند

·        کنده ای در کوره افسرده جان افکند

·         چشم هایش در سیاهی های کومه، جست و جو می کرد

·         زیر لب آهسته با خود گفتگو می کرد:

·        «زندگی را شعله باید برفروزنده

·        شعله ها را هیمه سوزنده
 

·        جنگلی هستی تو ای انسان

·        جنگل ای روییده آزاده

·        بی دریغ افکنده روی کوه ها دامان

·        آشیان ها بر سر انگشتان تو جاوید

·        چشمه ها در سایبان های تو جوشنده،

·         آفتاب و باد و باران بر سرت افشان

·        جان تو خدمتگر آتش،

·        سر بلند و سبز باش ای جنگل انسان!»   

·        « زندگانی شعله می خواهد!»،  صدا سر داد عمو نوروز

·        « شعله ها را هیمه باید روشنی افروز

·        کودکانم، داستان ما ز آرش بود

·         او ـ  به جان ـ  خدمتگزار باغ آتش بود

·        روزگاری بود

·        روزگار تلخ و تاری بود

·        بخت ما چون روی بدخواهان ما تیره

·        دشمنان بر جان ما چیره

·        شهر سیلی خورده هذیان داشت

·         بر زبان، بس داستان های پریشان داشت

·        زندگی سرد و سیه چون سنگ

·         روز بدنامی

·        روزگار ننگ

·        غیرت اندر بندهای بندگی پیچان

·         عشق در بیماری دلمردگی بیجان

·         فصل ها فصل زمستان شد

·         صحنه گلگشت ها گم شد، نشستن در شبستان شد

·        در شبستان های خاموشی

·         می تراوید از گل اندیشه ها عطر فراموشی

·         ترس بود و بال های مرگ

·        کس نمی جنبید، چون بر شاخه، برگ از برگ

·        سنگر آزادگان خاموش

·        خیمه گاه دشمنان پر جوش

·        مرزهای ملک

·        همچو سر حدات دامنگستر اندیشه بی سامان

·         برج های شهر

·        همچو باروهای دل، بشکسته و ویران

·        دشمنان بگذشته از سر حد و از بارو

·        هیچ سینه کینه ای در بر نمی اندوخت

·        هیچ دل مهری نمی ورزید

·        هیچکس دستی به سوی کس نمی آورد

·        هیچ کس در روی دیگر کس نمی خندید

·        باغ های آرزو، بی برگ

·         آسمان اشک ها، پر بار

·        گرمرو آزادگان دربند

·        روسپی نامردمان در کار

·        انجمن ها کرد، دشمن

·        رایزن ها گرد هم آورد، دشمن

·        تا به تدبیری که در ناپاک دل دارند

·        هم به دست ما، شکست ما بر اندیشند

·        نازک اندیشان شان بی شرم

·        که مباداشان دگر، روز بهی در چشم

·        یافتند آخر فسونی را که می جستند

·        چشم ها با وحشتی در چشمخانه، هر طرف را جست و جو می کرد

·        و این خبر را هر دهانی، زیر گوشی بازگو می کرد :

·        «آخرین فرمان، آخرین تحقیر

·        مرز را پرواز تیری می دهد سامان

·        گر به نزدیکی فرود آید

·        خانه هامان تنگ

·         آرزومان کور

·        ور بپرد دور

·        تا کجا، تا چند؟

·        آه کو بازوی پولادین و کو سر پنجه ایمان؟»

·        هر دهانی این خبر را بازگو می کرد

·        چشم ها ـ بی گفت و گویی ـ هر طرف را جست و جو می کرد

·        پیر مرد ـ اندوهگین ـ دستی به دیگر دست می سایید

·        از میان دره های دور، گرگی خسته می نالید

·        برف روی برف می بارید

·         باد، بالش را به پشت شیشه می مالید.

ادامه دارد.